عکس العمل پنج رقم سویا به قارچ macrophomina phaseolina و تعیین اثر بازدارندگی اسانس و عصاره چند گیاه از رشد قارچ

خلاصه عکس العمل گیاهان مختلف در برابر آلودگی های قارچی متفاوت است. یکی از جنبه های مهم دفاعی گیاهان میزبان در برابر عوامل بیماریزا، دفاع بیوشیمیایی و واکنش های پیچیده مربوط به آن است. قارچ macrophomina phaseolina، عامل بیماری پوسیدگی ذغالی سویا، باعث ایجاد خسارت اقتصادی در این گیاه می شود. در این تحقیق در ابتدا واکنش پنج رقم سویا در برابر قارچ m. phaseolina بررسی شد و سپس میزان پارامترهای بیوشیمیایی پروتئین کل و فنل کل در سه رقم سویای ساری (نیمه مقاوم)، گرگان 3 (حساس) و ویلیامز (خیلی حساس) قبل از مایه زنی با قارچ m. phaseolina و سپس در زمان های 48 و 96 ساعت بعد از مایه زنی با این قارچ اندازه گیری شد تا در صورت متفاوت بودن میزان این پارامتر ها در 3 رقم مزبور، مشخص گردد که این پارامتر ها در رقم نیمه مقاوم بصورت ترکیبات پیش ساخته (phytoanticipines) از خسارت زیاد بیمارگر ممانعت نموده اند یا اینکه میزان آنها پس از حمله بیمارگر به گیاه افزایش یافته و نقش فیتوالکسینی داشته اند. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار انجام شد. مقایسه میانگین ها نشان داد که اختلاف معنی داری (01/0p?) بین میزان پروتئین کل و فنل کل این سه رقم بعد از مایه زنی با قارچ وجود داشت. مقدار این پارامترها در رقم ساری بیشتر از ارقام گرگان 3 و ویلیامز بود. با توجه به افزایش میزان این پارامتر ها در رقم ساری مشخص شد که این ترکیبات بصورت فیتوالکسینی از خسارت زیاد بیمارگر جلوگیری کرده اند. علاوه بر این اثر ضدقارچی غلظت های صفر، 500 ،1000، 1500 و 2000 پی پی ام عصاره شش گیاه شوید، خرزهره، برگ سویا، دارچین، اسپند و زنجبیل و غلظت های 30، 60 و 120 میکرولیتر در 100 میلی لیتر محیط کشت اسانس آویشن شیرازی و اکالیپتوس بر رشد قارچ macrophomina phaseolina در شرایط آزمایشگاهی بررسی شد. بر طبق نتایج به دست آمده، عصاره خرزهره، برگ سویا و شوید هیچ گونه اثر بازدارندگی از رشد قارچ نداشتند. بین غلظت های مختلف اسانس و عصاره های گیا هی در بازدارندگی از رشد پرگنه قارچ اختلاف معنی داری (01/ 0p?) وجود داشت. بیشترین درصد بازدارندگی از رشد این قارچ مربوط به غلظت 2000 پی پی ام عصاره دارچین و غلظت 120 میکرولیتر در 100 میلی لیتر محیط کشت pdaاسانس آویشن شیرازی بود که به ترتیب اثر بازدارندگی 100 و 16/58 درصدی از رشد قارچ را نشان دادند.